Vaaiga lautele
A atoatoasu'ega cholesterol- e ta'ua fo'i o le lipid panel po'o le lipid profile - o se su'ega toto e mafai ona fua ai le aofa'i o le cholesterol ma triglycerides i lou toto.
O le su'ega o le cholesterol e mafai ona fesoasoani e iloa ai lou a'afia i le fa'aputuina o ga'o (plaques) i au alatoto e mafai ona fa'aiti pe poloka alatoto i lou tino atoa (atherosclerosis).
Ole su'ega ole cholesterol ose meafaigaluega taua.O le maualuga o le cholesterol e masani ona avea ma fa'alavelave taua mo fa'ama'i alatoto.
Aisea ua fai ai
Ole maualuga ole cholesterol e masani ona leai ni fa'ailoga po'o ni fa'ailoga.O le su'ega atoa o le cholesterol e faia e iloa ai pe maualuga lou cholesterol ma fa'atusatusa lou lamatiaga i fatu fatu ma isi ituaiga o ma'i fatu ma fa'ama'i o a'a toto.
O le su'ega atoa o le cholesterol e aofia ai le fuaina o ituaiga ga'o e fa i lou toto:
- Aofa'i cholesterol.Ole aofa'iga lea ole cholesterol ile toto.
- Lipoprotein maualalo (LDL) cholesterol.E taʻua lea o le "leaga" cholesterol.O le tele naua i lou toto e mafua ai le faaputuputuina o ga'o (plaques) i totonu o lou alatoto (atherosclerosis), lea e faaitiitia ai le tafe toto.O nei papala e ta'e i nisi taimi ma e mafai ona o'o atu ai i se fatu fatu po'o le stroke.
- Lipoprotein maualuga (HDL) cholesterol.E ta'ua lea o le cholesterol "lelei" aua e fesoasoani e ave'ese le LDL cholesterol, ma fa'atumauina pea alatoto ma tafe sa'oloto ai lou toto.
- Triglycerides.Triglycerides o se ituaiga o ga'o i totonu o le toto.A e 'ai, e liua e lou tino kalori e le mana'omia i triglycerides, lea e teuina i sela ga'o.O le maualuga o le triglyceride e feso'ota'i ma le tele o mea, e aofia ai le mamafa tele, 'ai le tele o suamalie po'o le inu tele o le ava malosi, ulaula, nofonofo, po'o le maua i le ma'i suka ma maualuga le suka toto.
O ai e tatau ona maua asu'ega cholesterol?
E tusa ai ma le National Heart, Lung and Blood Institute (NHLBI), o le suʻesuʻega muamua o le cholesterol a le tagata e tatau ona faia i le va o le 9 ma le 11 tausaga ona toe faia lea i le lima tausaga pe a maeʻa.
E fautuaina e le NHLBI le su'esu'eina o le cholesterol e faia i le 1 i le 2 tausaga mo alii e 45 i le 65 tausaga ma tamaitai e 55 i le 65 tausaga.
Atonu e mana'omia nisi su'esu'ega fa'atele pe a fa'aletonu au su'esu'ega muamua pe ua iai sau ma'i alatoto, o lo'o e inuina vaila'au e fa'aititia ai le cholesterol po'o e maualuga atu lou lamatiaga i le ma'i alatoto ona o oe:
- E iai se tala'aga o le aiga e maualuga le cholesterol po'o le fatu fatu
- Ua ova le mamafa
- Ua le toaga i le tino
- Ma'i suka
- 'Ai se mea'ai le lelei
- Usu sikaleti
O tagata o loʻo faia togafitiga mo le maualuga o le cholesterol e manaʻomia le suʻega masani o le cholesterol e mataʻituina ai le aoga o latou togafitiga.
Tulaga lamatia
E itiiti se tulaga lamatia i le faia o se su'ega cholesterol.Atonu e iai lou tiga po'o le ma'ale'ale ile nofoaga o lo'o asu ai lou toto.E seasea, e mafai ona pisia le saite.
E faapefea ona e saunia
E masani ona mana'omia lou anapogi, aua le taumafaina se mea'ai po'o ni vai e ese mai le vai, mo le iva i le 12 itula a'o le'i faia le su'ega.O nisi su'ega cholesterol e le mana'omia le anapogi, o lea ia mulimuli i faatonuga a lau foma'i.
O mea e mafai ona e fa'amoemoeina
Ole su'ega ole cholesterol ole su'ega ole toto, e masani ona fai ile taeao pe a e anapogi ile po.O le toto e aumai mai se vein, e masani lava mai lou lima.
A'o le'i fa'aofiina le nila, e fa'amama le nofoaga e tu'i ai i le antiseptic ma fa'apipi'i se fusi fa'amau i lou lima pito i luga.O le mea lea e mafua ai ona tumu alatoto i lou lima i le toto.
A maeʻa ona tuʻuina le nila, o sina vaega o le toto e aoina i totonu o se fagu poʻo se tui.Ona aveese lea o le fusi e toe faʻafoʻi ai le taʻavale, ma faʻaauau pea ona tafe le toto i totonu o le fagu.A lava loa le toto e aoina, ona aveese lea o le nila ma ufiufi le nofoaga e tui ai i se fusi.
O le fa'agasologa e ono alu i ni nai minute.E fai lava si le tiga.
A maeʻa le faʻagasologa
E leai ni puipuiga e tatau ona e faia pe a uma lausu'ega cholesterol.E tatau ona mafai ona e alu i le fale ma fai au gaioiga masani uma.Afai sa e anapogi, atonu e te mana'o e aumai se mea'ai e 'ai pe a uma lau su'ega cholesterol.
I'uga
I le Iunaite Setete, e fua le maualuga o le cholesterol i miligrams (mg) o le cholesterol i le desiliter (dL) o le toto.I Kanata ma le tele o atunuu Europa, o le maualuga o le cholesterol e fuaina ile milimoli ile lita (mmol/L).Ina ia fa'amatala au fa'ai'uga o su'ega, fa'aoga nei ta'iala lautele.
Rfa'aaliga
mayoclinic.org
Taimi meli: Iuni-24-2022